İyi niyetli filozofi, sanatı kontrol etmez..!

İnsan, dolayısıyla insan olan türlü alanların belirleyicisi kişiler de iyi veya kötü niyetli olabilir ve bu tutumlarına göre içinde oldukları alanları tasarım edebilirler; bunun hiç bir zaman akıldan çıkarılmaması gerektiği gibi, uygarlık tarihinin de buna göre ilgili ve meraklı her birey, hatta bir toplumdaki eğitim sistemi tarafından mutlaka yeniden ele alınıp irdelenmesi, o birey ve toplumlar için temel bir zorunluluktur.

Ülkemizde ve dünyada sanat filozofisi, son elli yıl itibariyle yanlış anlaşılma içerisinde; bunu Privat Dozent'liği sanat filozofisi alanında biri olarak dile getiriyorum, hem de rahatlıkla... Neden mi? Dünyada sanatın mesaj/larını kontrol eden mekanizmaların en başında filozofi gelmekte de ondan. Bu durum dünyadaki sanat ve felsefe kanonlarının işine gelen bir şey olduğu için böyle.

Bu durumu Mevlana üzerinden bir örnekle açıklamaya çalışalım: "O Yunan felsefesinin çarkına tutulmamıştır. Bu tutulmamasının nedeni İslam İlmi Kelam'ını çok iyi bilmesidir. Oysa Yunan dilini ve felsefesini de çok iyi bilmekteydi ve o kültüre yenik düşmemiştir".

Bu yaklaşımdan yazımıza bir hisse çıkmaz mı? Çıkar pek tabii. Hep dile getirdiğim sanatın gerçek ilmi kelamına vakıf iseniz- plastik filozofik boyut-, sanat filozofisinin açtığı böyle bir tuzağa asla düşmezsiniz.

Mevlana şöyle demiştir: "Felsefenin verdiği inkarı gönlümden sürdüm, çıkardım; gönlümü yudum, arıttım; gözümde de Yusuf'a ait şekillere yer verdim". Bunun en güzel yöntemini de bakışını insana çevirmekte bulmuştur.

Temelde yapmak istediği şudur aslında Mevlana'nın; "eşyaya ait bilgiyi, spekülasyonu, dinamik hayat bilgisinin ve insan gerçeğinin önüne geçirmiş olan filozofları, kuralcı ilahiyatçıları ağır şekilde eleştirmekle birlikte, çok yüksek seviyede bir düşünce ustası tavrıyla metafizik meselelerin en ileri burçlarında tartışmalar açması, düşünceler ortaya koymasıdır".

Yararlanılan Kaynak: Yaşar Nuri Öztürk, Mevlana ve İnsan, İstanbul, Yeni Boyut Yayınları, 2011.