AUSCHWITZ'DEN SONRA ŞİİR YAZMAK BARBARLIKTIR..!

Auschwitz'den sonra şiir yazmak barbarlıktır", Theodor W. Adorno'nun 1949'da yazılan ve ilk kez 1951'de yayınlanan Kulturkritik und Gesellschaft adlı denemesinden bir ifadedir. Cümle farklı şekillerde yorumlandı: Herhangi bir Holokost sonrası şiire karşı genel bir hüküm olarak, Auschwitz ve toplama kamplarıyla ilgili şiirlerin tasvirine yönelik özel bir yasak veya sadece kışkırtıcı bir söz olarak anlaşıldı. Şiir hakkında somut olarak verilen hüküm, edebiyata ya da genel olarak sanata kadar uzanıyordu.

Adorno ifadeye birkaç kez açıklama getirdi ve değiştirdi, sonraki ifadeleri ise orijinal tezinin değiştirilmesi veya iptali olarak anlaşıldı. Kulturkritik und Gesellschaft (Kültür Eleştirisi ve Toplum) denemesi, Nasyonal Sosyalist dönemden sonra kültürün olanaklarına ve aynı zamanda kültürel eleştiriye duyulan temel güvensizlikten doğdu ve diyalektik bir konum ortaya çıkardı. Bununla birlikte, kamuoyu esas anlamda yalnızca Adorno'nun sivri bireysel tezini fark etti: “Auschwitz'den sonra şiir yazmak barbarlıktır”. Cümle, filozoflar, edebiyat düşünürleri ve yazarlar tarafından onlarca yıldır tartışmalı bir şekilde ele alındı ve karşı tezler ortaya atan şairlerin direnişini kışkırttı. Ya da şiirsel eserler ifadeye tepki gösterdi. Robert Weninger için, Adorno'nun cümlesi hakkındaki tartışma "savaş sonrası dönemin estetik söyleminin belki de en önemli dönüm noktası" oldu. Günther Bonheim'a göre, "Alman edebiyat tarihi içinde, edebiyat hakkında bu kadar kötü bir üne kavuşmuş başka bir açıklama muhtemelen yoktur".

Adorno'nun bu açıklamasını da bugün için ben şöyle yorumluyorum: "Corona pandemisinden sonra aşk, barbarlıktır".