AFETİN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ...

“İslam’da Dini Tefekkürün (Düşünme, Düşünüş) Yeniden Teşekkülü (Oluşumu) kitabını okuyorum Muhammed İkbal’in. Tam da okuma sırasında bir şeye işaret etme gereğini duydum ve Kur’an’daki Ra’d suresinin 11. ayetine dikkat kesilelim demek isterim:

“Her biri için onu önünden ve arkasından izleyen gözcüler vardır ki, kendisini Allah’ın emrine bağlı olarak koruyup denetlerler. Gerçek şu ki, Allah, bir toplumun maruz kaldığı (bir olay veya bir durumla karşı karşıya olmak) şeyleri, onlar, birey olarak içlerindekini/ birey olarak kendilerine ilişkin olanı değiştirmedikçe, değiştirmez. Allah bir topluma bir perişanlık dileyince de (dağınık, düzensiz, karmakarışık. Acınacak durumda olan, zavallı) artık onu geri çevirecek bir güç yoktur. Ve onlar için Allah’ın berisinden (Allah’tan) koruyucu bir dost da olamaz”.[1]

Bu ayete işaret eden İkbal’in açıklaması ise şöyle: “İnsan ilk gayreti göstermezse, bünyesinde (beden yapısında) yatan zenginlikleri işlemezse, ilerlemekte olan hayata içten gelen bir hamleyle katılmak arzusunu duymazsa, ruhu sertleşir, taş gibi olur ve kendisi de ölü bir cisim haline gelir. Ancak insanın hayatı ve ruhunun gelişmesi, karşılaştığı gerçeklerle bir bağlantı kurmasına bağlıdır. Bu bağlantı da bilim yoluyla kurulur. Akıl, duygu (his) ile sezgiyi inceden inceye işler ve bu yolla bilim doğar”.[2]

İkbal’in konuya dair açıklamalarındaki akıl, his ve sezgi konuları derinleştirildiği takdirde de filozofik ve sanatsal hakikatlere o zaman ulaşılabilir. Önce bu yetileri bilim için harekete geçirecek bir toplum olmayı yarınlarda arzu ediyoruz; umarız gerçekleşir. Daha sonra bizim için filozofi ve sanatın yolu da bir gün açılacaktır. Bunu sadece coğrafyamızda filozofi ve sanat ortaya koymak anlamında vurgulamıyorum, bugüne dek ortaya konulanları da anlama boyutunu da kastederek ifade ediyorum.

[1] Yaşar Nuri Öztürk, Kuran-ı Kerim Meali, 143. Baskı, İstanbul, 2016, Yeni Boyut Yayınları, s.227. [2] Muhammed İkbal, İslam’da Dinî Tefekkürün Yeniden Teşekkülü, 11. Baskı, İstanbul, Araf Yayınları, 2017, s. 21.